Η Τ.Κ. Μικροσπηλιάς βρίσκεται στους πρόποδες των Τζουμέρκων και σε υψόμετρο 720 μ. Απέχει 47 χλμ από την Άρτα και 60 χλμ από τα Ιωάννινα.

 

 

Μικροσπηλιά πανοραμικές απόψεις οικισμού

 

 

 

Δημογραφικά στοιχεία 2011

 

Τοπική Κοινότητα Μικροσπηλιάς Άρτας(104)

• το Βατάτσι (10)

• η Μικροσπηλιά (94)

 

Ιστορική Επισκόπηση

Ένα από τα ωραιότερα χωριά της οροσειράς των Τζουμέρκων είναι η Μικροσπηλιά. Ο κεντρικός οικισμός είναι χτισμένος στις υπώρειες της υψηλότερης κορυφής (Καταφίδι υψ. 2393 μ.), ενώ περιμετρικά αυτού βρίσκονται μικρότεροι συνοικισμοί (Βατάτσι, Πάλιαρι, Φτεριώνα, Μυλόλιθος, Κεραμάς). Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Σερέσι ή Σερές (Κερασιά), σλαβικής πιθανότατα προελεύσεως. Η απελευθέρωση της περιοχής από τον τουρκικό ζυγό το 1881, σήμανε και την οριστική απαγκίστρωση των κατοίκων της περιοχής από τις συνθήκες υποτέλειας, καθώς, όπως όλα τα Τζουμερκοχώρια, η Μικροσπηλιά υπήρξε τσιφλίκι. Το έτος 1885, τέσσερα μόλις έτη έπειτα από την απελευθέρωση, οι κάτοικοι εξαγόρασαν από τον τελευταίο τσιφλικά τη γη και τις οικίες που τους ανήκαν. Στο εξής, οι Μικροσπηλιώτες ασχολήθηκαν με την οικιακή τους οικονομία, καλλιεργώντας τα χωράφια τους και εκτρέφοντας περιορισμένης κλίμακας κτηνοτροφία. Συστηματική υπήρξε η ενασχόλησή τους με το επάγγελμα του κτίστη, περίφημη τέχνη που από παλαιά ανθούσε στην περιοχή. Οργανωμένοι συντεχνιακά σε "μπουλούκια" ταξίδεψαν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδος (Ευρυτανία, Αιτωλοακαρνανία, Θεσσαλία κ.α.), ανεγείροντας δημόσια κτήρια, όπως γεφύρια, εκκλησιές και σχολεία, μα και ιδιωτικές κατοικίες. Επιπλέον, άριστες υπήρξαν οι επιδόσεις τους στα γράμματα, καθώς αρκετοί διέπρεψαν σε διάφορες επιστήμες. Η αποδημία τους υπήρξε κυρίως εσωτερική και εκδηλώθηκε προς τα μεγάλα αστικά κέντρα κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Σήμερα η Μικροσπηλιά είναι ένας από τους πλέον καλοδιατηρημένους ορεινούς οικισμούς της Ηπείρου, με όμορφες οικίες και περιποιημένα μνημεία, στην αγκαλιά μιας σπάνιου φυσικού κάλους περιοχής.

 

Μικροσπηλιά - Παραδοσιακός νερόμυλος

 

Οικισμός - Συνοικισμοί

 

         Κεντρική πλατεία Μικροσπηλιάς

 

1. Οικισμός «Κέντρου»

Ο κεντρικός πολεοδομικός οικισμός της Μικροσπηλιάς αναπτύσσεται στο υπερυψωμένο επικλινές οροπέδιο με ανατολικό όριο τον ορεινό όγκο άνωθεν του Νερόμυλου, με δυτικό όριο τον οικισμό Κότρας, με νότιο τη Γκούρα (όριο οικισμού Λεπιανών) και με βόρειο όριο το ρέμα πίσω από το λόφο Μπρίνια (Βουργιές).

Στο καταπληκτικό και καταπράσινο τοπίο, με πολλά νερά, πολύχρωμα χωράφια, καρποφόρα δέντρα, κλήματα και κεραμοσκεπείς πέτρινες κατοικίες, δεσπόζει ο σφαιρικός πευκόφυτος λόφος της Μπρίνιας. Στην κορυφή του λόφου προβάλλει ο πέτρινος σταυροειδής, βυζαντινού ρυθμού, ναός της Παναγίας, μέσα στα πανύψηλα πεύκα και με καταπληκτική θέα.. Περιμετρικά αναπτύσσονται οι πανέμορφοι δεντρόφυτοι οικισμοί Βατάτσι, Πάλιαρι, Φτεριώνα, Μυλόλιθος (Δημούνια) και Κεραμάς.

 

 

                                                          Βατάτσι

 

2. Βατάτσι

Το Βατάτσι είναι ο μεγαλύτερος συνοικισμός της Μικροσπηλιάς, στον οποίο διατηρείται, σχεδόν στο ακέραιο, η παραδοσιακή ντόπια αρχιτεκτονική. Βρίσκεται ανατολικά του χωριού, σε θέση σπάνιου φυσικού κάλους και σε υψόμετρο 900 μ.

 

                                                          Πάλιαρη

 

3. Πάλιαρη

Ο συνοικισμός βρίσκεται νότια του οικισμού «κέντρο», με λίγα πέτρινα σπίτια και αρκετά αιγοπρόβατα (βοσκότοπος).

 

4. Φτεριώνα

Η Φτεριώνα αναπτύσσεται δυτικά του «κέντρου» με ηπιότερο κλίμα, πολλά οπωροφόρα δέντρα και καταπράσινους κήπους.

 

5. Μυλόλιθος (Δημούνια)

Ο Μυλόλιθος βρίσκεται βορειοδυτικά του «κέντρου». Συγκροτείται απο λίγα σπίτια σε μια κατάφυτη περιοχή.

 

6. Κεραμάς

Αναπτύσσεται βορειοανατολικά του «κέντρου» σε μια καταπράσινη περιοχή

 

                             Λιθόκτιστο κτήριο Σχολείου

 

Μνημεία

Στην κεντρική πλατεία της Μικροσπηλιάς βρίσκεται το διώροφο λιθόκτιστο κτήριο του σχολείου στη θέση που φέρει την ονομασία «Παλαιοκκλήσι» και είναι ιδιοκτησία του Ιερού Ναού των Ταξιαρχών. Κτίστηκε, σύμφωνα με την επιγραφή που διασώζεται, το 1899 (17 Ιουνίου), και έχει κηρυχθεί Διατηρητέο Μνημείο Νεωτέρων Χρόνων από το Υπουργείο Πολιτισμού, ως έργο τέχνης το οποίο παρουσιάζει δείγματα απλής ντόπιας αρχιτεκτονικής. Πιθανότατα πρόκειται για το προγενέστερο Kουτσέκι της περιοχής, δηλαδή, τον χώρο συγκέντρωσης και αποθήκευσης σιτηρών αναλογούντων στο φόρο της «Δεκάτης».

 

Ι. Ν. Ταξιαρχών Αρχάγγελων Μιχαήλ & Γαβριήλ

 

Εκκλησιαστικός περίβολος Ι. Ν. Ταξιαρχών

 

Ι. Ν. Παναγιάς - Θέση Μπρίνια

 

Ι. Ν. Αγ. Ιωάννη - Θέση Βατάτσι

 

Πολιτιστικές εκδηλώσεις – Πανηγύρια

• Της Παναγίας (Κοίμηση Θεοτόκου), στις 15 Αυγούστου.

Τριήμερο πανηγύρι (14-15-16), με δημοτικά παραδοσιακά τραγούδια και καγκελάρι την τελευταία ημέρα.

• Του Αγίου Ιωάννου (Γέννηση), στις 24 Ιουνίου.

Ημερήσιο πανηγύρι στο προαύλιο του ομώνυμου ναού που βρίσκεται στον οικισμό Βατάτσι, με δημοτικά παραδοσιακά τραγούδια και χορούς.

• Των Αγίων Ταξιαρχών στις 8 Νοεμβρίου.

Φωτογραφίες

Φωτογραφικό αρχείο Πολιτιστικού Συλλόγου Μικροσπηλιωτών Τζουμέρκων 

 

Επιμέλεια Κειμένων

Θεόδωρος Κ. Σιόντης, Ιστορικός

 

Μονοπάτια πεζοπορίας

Διαδρομή: Μικροσπηλιά → Μπρίνια → Δασικό χωριό

 

Σύλλογοι

Πολιτιστικός Σύλλογος Μικροσπηλιωτών Τζουμέρκων 

 

e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.